Zonder vertrouwen raakt het recht uitgehold
Er is iets vreemds aan de hand met vertrouwen. We roepen het vaak op in toespraken, beleidsteksten en voornemens. Maar wie zorg nodig heeft, een uitkering aanvraagt of een kwetsbare ander helpt, merkt dat vertrouwen niet de grondtoon is. Controle is dat. En controle vraagt zijn tol.
Wie een beroep doet op het systeem, moet iets inleveren: zijn verhaal, zijn privacy, zijn autonomie. Je wordt niet geholpen omdat je mens bent, maar alleen als je het goed uitlegt, op tijd aanvraagt en geen fouten maakt. Dat wringt. Want juist als je kwetsbaar bent, zou vertrouwen de basis moeten zijn. Geen onderhandeling.
Dat wantrouwen zit diep ingebakken. Het systeem gaat uit van misbruik, van fraude, van dat ene zwarte scenario. En dus timmeren we alles dicht met regels. Er is geen ruimte voor menselijkheid, uitzonderingen. Hulp vernauwd tot procedures. Maar het gevolg is dat het recht zijn ziel verliest. Regels zonder vertrouwen zijn net zo hol als beloften zonder intentie.
Wat me raakt, is dat deze benadering langzaamaan normaliseert. Dat we ons er schijnbaar bij neerleggen dat menselijkheid moeilijk is en dat helpen verdacht kan zijn. Neem het wetsvoorstel dat hulp aan mensen zonder papieren strafbaar wil maken. Niet omdat ze kwaad doen, maar omdat ze het systeem omzeilen. Alsof compassie op papier moet kloppen voordat het mag bestaan.
Daarmee raken we iets kwijt wat moeilijk te herstellen is: de overtuiging dat een samenleving sterker wordt van zorg, niet van wantrouwen. Dat autonomie geen luxe is, maar een voorwaarde voor waardigheid. En dat privacy niet iets is dat je inlevert voor steun, maar iets wat je juist beschermt op het moment dat je steun nodig hebt.
Vertrouwen is niet naïef. Het is kiezen voor menselijkheid in een systeem dat liever afvinkt dan om zich heen kijkt. Misschien is dat wel de meest politieke daad die we nu kunnen stellen: weigeren om mee te gaan in het wantrouwen en blijven handelen omdat mensen het waard zijn om op te vertrouwen.
Raakt dit jou ook en wil je erover doorpraten? Neem contact met me op of laat een reactie achter. Wil je elke week mijn schrijfsel in je tijdlijn op LinkedIn? Volg me of stuur me een connectieverzoek.